Koptelefoon weergave geoptimaliseerd

Al jaren ben ik bezig om (klank)landschappen te vangen in geluidsopnames die, terug in de studio, een zelfde ervaring oplevert als de locatie van de opname. Dit lijkt een eenvoudige opgave. Steek een aantal microfoons in de lucht, druk op record en klaar is Klara. Niets is minder waar. Het feit dat ik al jaren ontevreden kan zijn geeft misschien de complexiteit weer. Wanneer een mens zich in een ruimte begeeft is hij of zij in staat om in drie dimensies geluid waar te nemen. Ook ons bewustzijn speelt een grote rol in wat we horen. Of liever wat we wíllen horen. Het menselijk brein is instaat om geluiden te filteren. Zo kunnen we in een drukke kroeg een gesprek volgen zonder last te hebben van de omstanders of achtergrondmuziek. Wanneer ik in deze kroeg een opname maak is hetzelfde gesprek veel moeilijker te verstaan.

Voor mij als geluidenjager is één van de grootste uitdagingen om het gevoel van ‘er zijn‘ te vatten in een opname. Hoe kan ik mijn luisteraars ook het gevoel geven dat ze zich op de plek bevinden waar ik een bepaalde opname heb gemaakt? Omdat ik vaak terug ga naar locaties waar ik geluiden opneem weet ik vrij goed hoe deze klinken en wat voor ervaring ze bij mij oproepen. Op deze manier probeer ik mijn materiaal in de studio naar de realiteit toe te kneden.

Optimalisatie

Weergave van een stereo opname via een koptelefoon geeft een totaal andere beleving dan over luidsprekers. Ik ga er voor het gemak vanuit dat bijna niemand zijn luidsprekers correct heeft opgesteld. Namelijk, in een gelijkzijdige driehoek met de luisterpositie. Daarnaast wordt heel veel van de natuurgeluiden beluisterd via koptelefoon of oordopjes. Het grote verschil tussen weergave via speakers een koptelefoon is dat het geluid van het rechterkanaal het linkeroor, en andersom, niet kan bereiken.  Het gevolg is luistervermoeidheid. Verder bereikt het geluid van de linkerspeaker normaliter het linkeroor eerder dan het rechter. Het brein gaat proberen om het klanklankbeeld te herconstrueren en raakt op den duur vermoeid. Door het stereobeeld te corrigeren voor koptelefoonweergave wordt een ontspannen en rustgevend klankbeeld gereconstrueerd.

Crossfeed

Wanneer een opname niet is geoptimaliseerd zijn verschillende mogelijkheden om toch een prettige weergave middels koptelefoon te bereiken. Dit process wordt crossfeed genoemd. Een deel van het ene kanaal bij het andere gemixd. Er zijn diverse, veelal high end, koptelefoonversterkers met crossfeed mogelijkheden. er zijn ook apps, zoals bijv. CanOpener, om dit effect via een smartphone te creëren