Gecontroleerde atmosferische omgeving
Aldus roept de term atmosfeer een negatieve associatie in de zin van het atavisme, manipulatief en bedwelmend. Dit wantrouwen van het atmosferische heeft een raakvlak met het tweeslachtige begrip van omgevings- of beter gezegd ambient music. Voor de meeste mensen, is ambient music hetzelfde als Muzak, het soort van akoestische behang welke gespeeld wordt in liften, hotellobby’s of in vliegtuigen nadat ze geland zijn. Eigenlijk is Muzak een essentieel onderdeel van een gecontroleerde atmosferische omgeving, omdat geluid en eveneens geuren onmiddellijk in verband staan met onze emotionele herinnering. Hoe dan ook, Brian Eno, een pionier op het gebied van ambient music, stelde een meer positieve blik ten toon in zijn beroemde Perfume lezing uit 1973: Ik geloof dat de kant op gaan dat we muziek en geluidsopnamen gebruiken met de verschillende mogelijkheden zoals we tegenwoordig ook gebruik maken van kleur. We kunnen het simpelweg toepassen om onze omgeving te kleuren, we zouden het ook kunnen gebruiken om onze stemming enigszins bij te stellen op een bijna subliminale manier. Ik voorspel dat het concept van muzak, wanneer het zich eenmaal van zijn imago van akoestisch afval kan ontdoen, een nieuw en vruchtbaar leven tegemoet kan gaan.
Maar Ambient music verwijst eveneens naar een andere aanpak. Niet alleen beschrijft de term de vormgeving van een akoestische achtergrond, maar ook de documentatie van, en interesse in, de reeds bestaande akoestische achtergrond, of deze nu een natuurlijk of cultureel karakter heeft. Ik citeer de muziekcriticus Diedrich Diederichsen: Misschien eerder in verband met de basisbetekenis van het woord, zou de term Ambient gebruikt kunnen worden voor pogingen die, om documentaire, artistieke of andere redenen, de omgevingsgeluiden opnemen en gebruiken. De verschillende overgangen tussen deze twee definities van Ambient music manifesteren zich door het gegeven dat Brian Eno, uitvinder van het concept van Ambient music, deze in laatstgenoemd geval zelf af en toe ook heeft gebruikt. Deze kunstwerken die te maken hebben met het vormgeven van achtergronden of nieuwe aandachtspunten spitsen zich ook toe op bestaande achtergronden en het onderzoek daarnaar. Bovendien zijn omgevingsgeluiden geïmiteerd ofwel gebruikt als structurele elementen voor muzikale composities zoals te vinden zijn op het album Hongkong door het Berlijns Duo Monolake, om maar eens een treffend voorbeeld te noemen.
Tijdens ons eerste bezoek aan Zeewolde werden we gefascineerd door het ingebouwde geluidssysteem in de binnenstad, waarmee het een lang gekoesterde artistieke interesse van ons beroerde: de productie van ruimte door een kunstmatig gegenereerde atmosfeer. Voor de tentoonstelling in mei, willen we een computergestuurde installatie plaatsen op het centrale plein in Zeewolde. We zijn geïntrigeerd door het idee de bestaande geluidsinstallatie te gebruiken en de functie te wijzigen van Ambient 1 – beschreven als Muzak – naar Ambient 2 – beschreven als Ambient music. Deze Ambient music zal worden samengesteld uit geluiden die we rond het plein verzamelen.
De programmering zal worden uitgevoerd door Robert Henke van Monolake, en we zijn bijzonder blij met zijn aandeel in dit project. Na verschillende ontmoetingen in Berlijn, waren we het eens met het fundamentele concept van Ambient music, zoals beschreven door Brian Eno: doel is het uitvergroten van de specifieke kwaliteit van een omgeving, in plaats van het te dempen met muzak.