Vroege vogel of een nachtbraker

bron: De Volkskrant

AMSTERDAM – De huidige maatschappij is ingesteld op vroege vogels: om negen uur op je werk zijn en om zes uur achter de aardappels-vlees-groente. En op tijd weer naar bed. Veel mensen zijn echter niet wakker te krijgen voor achten, zitten tot een uur of elf slaperig naar het scherm te staren met een bak koffie in de hand. En ’s avonds, als ze zich bedenken dat ze toch eens wat eerder naar bed moeten, dan zijn ze wakker en voelen ze zich prima.

Het lijkt een onnozel probleem: die avondmensen moeten gewoon wat eerder naar bed. Maar het is geen slapheid of gebrek aan discipline, vinden onderzoekers zoals prof. dr. Martha Merrow van de afdeling humane chronobiologie van de Rijksuniversiteit Groningen.

Volgens de vele wetenschappers die zich met de bestudering van zich herhalende, tijdsgebonden biologische processen bezighouden, heeft elk mens een uniek ritme. Waarschijnlijk zijn in elke cel van ons lichaam klokgenen actief: genen die zorgen dat onze hormonen op tijd worden geproduceerd, of dat ons hart alvast wat harder gaat werken vóór het opstaan. Al die kleine klokjes worden gecoördineerd door twintigduizend zenuwcellen in ons brein: de nucleus suprachiasmaticus, onze biologische klok. Die is bij iedereen anders ingesteld. Merrow heeft een vragenlijst ontwikkeld om die instelling te kunnen inschatten bij mensen: de München ChronoType Questionnaire (MCTQ). Al duizenden mensen in Europa hebben de vragen over hun slaap- en waakritme ingevuld. Zij worden ingedeeld in chronotypes (chrono=tijd).

Vul de lijst in via chrono.biol.rug.nl . Na afloop ontvangt u per email gegevens over hoe uw slaap-waakritme zich verhoudt tot die van anderen.

Uit analyse blijken met name avondmensen last te hebben van de zogenaamde sociale jetlag: door de week niet genoeg slapen en in het weekend bijslapen. Met alle gevolgen van dien. Mensen zijn moe, presteren en leren slechter, hebben meer kans op depressies en roken meer. Oplossing volgens Merrow: flexibele werktijden. Tot die gerealiseerd zijn, zal het behelpen blijven voor al die mensen wier biologische klok flink afwijkt van de maatschappelijke eisen. Toch proberen op tijd naar bed te gaan. Veel zonlicht opvangen, vooral in de ochtend. Bij grote drama’s naar de huisarts, die u zo nodig verwijst naar een kliniek waar u in onderzoeksverband melatonine toegediend zou kunnen krijgen. Als het allemaal niet helpt, weet dan dat u niet alleen bent. Kijk maar eens op http://www.b-society.org/.