Intuitie als zesde zintuig

Door: Theo Braam

Luister! Soms, op een stille dag, kun je het horen. Het is het geluid van klanten en medewerkers, die proberen tot je door te dringen, zodat jij beter werk kunt leveren. Het is het geluid waarmee je bedrijf succesvoller kan worden. Het spoort je aan je zintuigen en je intuïtie te gebruiken.

Nu oorzaak en gevolg elkaar in steeds sneller tempo opvolgen, volstaan orde en logica niet meer. Onze samenleving kent nog slechts een organiserend principe: niets is voorspelbaar. Oude zekerheden vallen weg en trends spreken elkaar steeds meer tegen. Je hebt geen tijd meer om alles te onderzoeken en te kwantificeren, je moet direct kunnen handelen, kunnen reageren op het moment en leren vertrouwen op je ‘guts’, je buikgevoel. Tegelijkertijd zitten we in zekere zin gevangen in een soort collectief gesponnen, rationeel web. We moeten alles met cijfers en argumenten onderbouwen en willen zo weinig mogelijk aan het toeval overlaten.

Parabel van de kosmische olifant

Er is een bekende Soefi-parabel over vier blinden die voor het eerst in aanraking komen met een olifant. Ze zijn nieuwsgierig en betasten ieder een deel van het reusachtige dier. De eerste blinde betast een poot en zegt ‘O, ik snap het: een olifant is zoiets als een boom.’ ‘Nee’, zegt de tweede, die een flank van het dier betast, ‘een olifant is als een muur’. ‘Jullie hebben het mis’, zegt de derde, die aan de slurf hangt. ‘Een olifant is als een slang.’ ‘Hoe komen jullie aan dat soort ideeën’, zegt ten slotte de vier. Hij heeft de staart vast en constateert: ‘Het is toch duidelijk dat een olifant een soort touw is!’.

Met deze parabel wordt het verschil aangeduid tussen wetenschap en mystiek. Het onderstreept het feit, dat wetenschappelijke waarnemingen altijd uit een bepaald gezichtspunt voortkomen en gericht zijn op een net zo beperkt studiegebied. Ze zijn op zich juist, maar geven niet het wezen van het hele fenomeen weer. Mystici proberen door intuïtie een glimp op te vangen van de ‘kosmische olifant’ als geheel, die met een bepaalde bedoeling is geschapen. Door waar te nemen vanuit een beperkt ‘gezichtspunt’ onthouden de blinden zich hier van de mogelijkheid om beter te beseffen die olifant eruit ziet en passen zo een sterke vorm van selectieve perceptie toe.

Selectieve perceptie

Perceptie wordt meestal vertaald met ‘waarneming’. Ieder individu neemt maar een deel van de werkelijkheid waar. Het gaat uiteindelijk om datgene wat het individu als werkelijkheid ‘ziet’ en het begrip dat hij van deze werkelijkheid krijgt; het gaat dus niet om datgene wat ‘objectief’ de werkelijkheid is. Daarom verstaan we onder perceptie het begrip van een deel van de werkelijkheid door een individu. Om te voorkomen dat wij teveel informatie tegelijk op ons af krijgen en waarnemen heeft het lichaam een soort natuurlijke ‘informatiebegrenzers’ ingebouwd. Gedurende ons leven ontwikkelen wij daarnaast ook nog eens onze favoriete, persoonlijk waarnemingsmethode. Daardoor is de informatie die wij in ons opnemen uiteraard niet compleet en spreken we van ‘selectieve perceptie’.

Veranderingen om ons heen

De Soefi-parabel suggereert ook dat als de blinden de olifant lang genoeg zouden betasten en informatie erover met elkaar zouden uitwisselen, ze er op den duur een vollediger beeld van zouden krijgen. Nog vrij recent hield Pim Fortuyn nog de Haagse politiek de spiegel voor door woord te geven aan maatschappelijke onvrede die bij de Nederlandse bevolking leeft. Van achter hun Haagse bureaus hadden de politici het noodzakelijke contact met de maatschappij uit het oog verloren. Zij hadden geen voeding meer met de werkelijkheid en zagen zo slechts een deel van de ‘olifant’.

Vijf zintuigen

Als we spreken over de lichaamsfuncties waarmee wij tot onze persoonlijke perceptie komen, dan spreken we over de vijf zintuigen: zien, horen, ruiken, proeven en voelen. Deze vijf zintuigen waarmee wij mensen waarnemen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Samen vormen ze het vangnet dat onze ‘perceptie’ vormt.

Elk zintuig heeft een eigen functie bij het waarnemen. Zo is ons visuele waarnemingsvermogen vooral geschikt om kennis over te dragen en is de reuk nauw verbonden met het geheugen en de emotie. In combinatie versterken ze elkaar. De zintuigenmarketing maakt daar gebruik van. Als het plaatje helemaal klopt, stijgt de gevoelsbeleving enorm.

Bij iedere mens verschilt de inzet van de verschillende zintuigen. Zo zal de ene persoon de nadruk leggen op zien, terwijl weer een ander sterk op geur of geluid georiënteerd is. In onze leefwereld ligt de nadruk bij de meeste mensen op het visuele aspect. Als wij onze zintuigen inzetten, nemen wij informatie waar die van buiten komt.

Waarom zag Pim Fortuyn wat de andere politici niet zagen. Hij kende de cijfers en vele rapporten, maar veel belangrijker nog hij had voeding met de dagelijkse praktijk. Hij had zijn zintuigen de kost gegeven en tijdens de vele lezingen en gesprekken in het land steeds meer stukjes van de ‘olifant’ waargenomen. Zelf voegde hij daar in zijn interviews regelmatig nog een andere manier van waarnemen aan toe. ‘Ik weet sommige dingen eerder dan anderen omdat ik op een andere manier waarneem’, zei hij dan. Fortuyn appelleerde daarmee aan zijn intuïtie of zesde zintuig

Intuïtie: het zesde zintuig

Intuïtie is afgeleid van het Latijnse ‘in tueri’, wat ‘met de geest waarnemen’ betekent. Het wordt ook wel omschreven al ‘onmiddellijke, niet op begripsdenken en redenering berustende overtuiging’ of ‘snel en onmiddellijk inzicht’. Onze intuïtie is een heel praktisch, alledaags hulpmiddel dat we altijd kunnen gebruiken bij de beslissingen, problemen en uitdagingen van ons dagelijks leven. Vaak noemen we zo’n influistering van onze intuïtie een ‘ingeving’ of een ‘voorgevoel’.

Het rationele brein is als een computer, het verwerkt de binnenkomende prikkels en trekt logische conclusies, gebaseerd op deze informatie. Het is beperkt en kan alleen de gegevens verwerken die het rechtstreeks doorkrijgt uit de buitenwereld. Het functioneert alleen op directe ervaring opgedaan via onze vijf zintuigen. De intuïtieve geest lijkt toegang te hebben tot een soort oneindige voorraad informatie, waaronder gegevens die we niet verkregen hebben uit persoonlijke ervaring. Het lijkt te kunnen putten uit een enorme opslagplaats van kennis en wijsheid – de universele geest.

Intuïtie ontwikkelen

Het ontwikkelen van intuïtie betekent bij jezelf naar binnen leren kijken. Leren leven in het ‘NU’. Voelen wat je beleeft en ervaart. Waarom oordeelde ik zo? Waarom kreeg ik dat gevoel? Waarom deed ik zo? En wat had dat voor gevolgen. Willen we onze intuïtie aanscherpen als het gaat om consumenten, onze klanten en de mensen om ons heen, dan moeten we hen ontmoeten, onze zintuigen de kost geven en steeds weer de tijd nemen voor reflectie. Zo krijgen we voeding om onze intuïtie te versterken. Zo krijgen we weer oog voor de bron.

Nothing Satisfies

Tijdens het verfijnen van het preceptiemodel voor de Noiseshaper had ik testopnames nodig die ik in de studio op verschillende manieren kon bewerken met de Noiseshaper. Hiervoor ben ik toen lange opnames in het veld gaan maken. Deze opnames bleken echter op zich zelf al erg bijzonder. Met name van wege het feit dat er schijnbaar niks gebeurd. Intussen maak ik deze opnames in surround waardoor de beleving naar een ander level wordt getild. Just Noise wordt een serie DVD’s waarvan elke DVD 1 track bevat. De opnames worden in zijn geheel ten gehore gebracht en minimaal bewerkt.

Maand per kwartier

Dit is een test voor de podcasttoepassingen op deze site. Hierbij laat ik de eerste resultaten van de yearscrobbler horen. Meer informatie over het Yearscrobbler project.

Tunnel

Stilte is een theoretische illusie. Ruis is er altijd en overal. Maar ruis kan ook betekenis krijgen. Dat krijgt het als het afwijkt van het verwachtingspatroon. Op dat moment verandert voor mij horen in luisteren. Het is als wanneer je een melkpak oppakt wat leger blijkt dan je had verwacht: even ben je je bewust van de discrepantie tussen wat je denkt te weten en wat er daadwerkelijk gebeurt. Een dergelijke zintuiglijke disbalans vormt het uitgangspunt voor het werk dat ik nu wil maken. Ik wil het publiek verwonderen en confronteren. Denk bijvoorbeeld aan een regenachtige zomer waar een opname wordt afgespeeld van de afstand van een duinpan naar de branding. Een rondgang door de moskee gedurende de Ramadan etc.

Met dit project ga ik mij een jaar lang diepgaand bezighouden met het fenomeen ruis.

In Tunnel worden ‘akoestische vingerafdrukken’ opgenomen. Een akoestische vingerafdruk is een geluidsopname die een zo compleet mogelijke indruk geeft van de locatie van waar deze is gemaakt. Om de eerder genoemde discrepantie te kunnen oproepen is een tijdspanne nodig. Geen zintuiglijke ervaring zonder tijd en ruimte stelde Kant. Hiervoor maak ik gebruik van een winkelpromenade na sluitingstijd.
De gekozen tijdspanne van de opnames is de minimale gemiddelde passeertijd in de promenade. Ongeveer twee en een halve minuut of driehonderd stappen. Tijdens het passeren van de promenade loopt de akoestische vingerafdruk als een auditieve mantel met het publiek mee. Het gaat daarbij om het moment van verwondering wanneer de nietsvermoedende voorbijganger merkt dat hetgeen hij hoort, en waarvan hij denkt dat het deel uitmaakt van het omgevingsgeluid, uit luidsprekers blijkt te komen. Geluid dat je ongemerkt weg filtert uit je bewustzijn omdat het ruis is, waarvan je vervolgens juist alles wilt horen omdat het als ‘muziek’ in de oren klinkt. De wereld ervaren via je oren geeft een totaal andere dimensie aan de werkelijkheid. Door de auditieve waarneming los te koppelen van de visuele wordt dit versterkt. Ik wil met mijn werk dit subtiele gevoel in beleving bloot leggen en daarmee het gevoel voor subtiliteit en minimalisme terug een plaats geven in onze dagdagelijkse werkelijkheid.

Als presentatielocatie voor dit project is de Schouwburg Promenade in Tilburg gekozen. Ik ga deze plek, die zich in eerste indruk niet leent voor kunstuitingen, omtoveren tot een podium. Waar gedurende een langere periode werken ten gehore worden gebracht. Het nietsvermoedende publiek kennis laten maken met de “schoonheid” van zijn omgevingsgeluiden. Dit maakt de Schouwburg Promenade als plaats voor dit project is een zeer geschikt podium. Een doorgangsruimte. Niet bedoeld om er langere tijd te verblijven. In open contact met de buitenlucht. Functioneel ingericht zonder al te veel franjes. Ontworpen en gerealiseerd om het koopgedrag van de consument te stimuleren. Na sluitingstijd, als de opnames worden gedraaid, verliest deze ruimte zijn primaire functie. Veel winkels hebben rolluiken. De sfeer is kil, unheimisch en door de afbuiging is het onmogelijk om er helemaal doorheen te kijken.

Tunnel zal bestaan uit een serie van 12 vingerafdrukken. Deze worden gedurende een periode van één jaar elke maand opgenomen en ten gehore gebracht. Dit aantal wordt gebruikt als houvast. De lange looptijd van het project is gekozen omdat er in een jaar subtiele akoestische veranderingen in de promenade zullen zijn. Het doel van Tunnel is om in te spelen op deze schijnbaar onhoorbare veranderingen. Ze door contrasten in te kleuren/ aan te vullen met de vingerafdrukken.

“Tunnel” was dagelijks te horen op de volgende tijden:

Ma, Di, Wo, Vr 18:00 – 20:00u
Do 21:00 – 22:00u
Za, Zo 19:00 – 21:00u

 

 

Tunnel werd mede mogelijk gemaakt door: Gemeente Tilburg, BRAM, winkeliersvereniging Schouwburg Promenade en de Provincie Noord-Brabant

Perceptiemodel

Na het beluisteren van de opnames van de afgelopen tijd en gesprekken met diverse mensen ben ik tot de ontdekking gekomen dat ik een denkfout heb gemaakt in het construeren van het perceptiemodel in de applicatie. Door de implementatie van de Equal loudness contour wordt op dit moment het tegengestelde effect bereikt van mijn eigenlijke doel. De dynamiek van de spanningsboog wordt hierdoor te veel afgezwakt.
De afgelopen weken heb ik daarom onder andere Dorkbot– en Nerdslabavonden bezocht om te zoeken naar mensen met voldoende kennis om dit te veranderen. Met name de grote speling in de grootte van de individuele partjes moet veel kleiner worden.
Verder heb ik in de Yearscrobbler de crossfade-lengte percentueel veel groter gemaakt waardoor het geluid veel beter vloeit. Mogelijk dat dit ook beter is voor de Noiseshaper.